ไปที่หน้าเวบนานาไบโอ

ระบบย่อยอาหาร (Digestive system)

 

1. การกินการย่อยอาหารของสิ่งมีชีวิต    2. การกินการย่อยอาหารของสัตว์    3. การกินการย่อยอาหารของคน    4. ชุดกิจกรรม ระบบการย่อยอาหาร          กดเลือกหัวข้อที่จะศึกษา

 

 

      อาหารเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับสิ่งมีชีวิตในแง่ของการให้พลังงาน พลังงานที่สิ่งมีชีวิตใช้ เป็นพลังงานเคมี ในรูปของ ATP (Adrenosine triphosphate) ซึ่งได้จากการสลายโมเลกุลของอาหารจากการหายใจระดับเซลล์ อาหารมีทั้งที่ให้พลังงาน และไม่ให้พลังงาน

อาหารที่ไม่ให้พลังงาน เช่น น้ำ เกลือแร่ และวิตามิน

อาหารที่ให้พลังงาน เช่น คาร์โบไฮเดรต โปรตีน ลิพิด และกรดนิวคลิอิก อาหารที่ให้พลังงานเหล่านี้มีโครงสร้างโมเลกุล และขนาดที่แตกต่างกัน ก่อนที่สิ่งมีชีวิตจะนำมาใช้ให้เกิดประโยชน์ด้านพลังงานต้องผ่านกระบวนการย่อย ดูดซึม ลำเลียงไปไว้ที่เซลล์ แล้วสลายเพื่อให้ได้พลังงาน โครงสร้างอาหารที่ให้พลังงานส่วนใหญ่เป็นพอลิเมอร์ ซึ่งเป็นสารโมเลกุลใหญ่ที่ประกอบขึ้นหน่วยย่อยเล็กๆ ที่เรียกว่า มอนอเมอร์ (Monomer)

ตารางวิเคราะห์โครงสร้างของอาหารที่ให้พลังงาน

ที่	ชนิดของอาหาร	การเป็นพอลีเมอร์	มอนอเมอร์	พันธะที่ใช้เชื่อมโมเลกุล
1.	คาร์โบไฮเดรต	เป็นพอลีเมอร์	น้ำตาลโมเลกุลเดี่ยว	พันธะไกลโคซิดิก
2.	โปรตีน	เป็นพอลีเมอร์	กรดอะมิโน	พันะเพปไทด์
3.	ลิพิด	ไม่เป็นพอลีเมอร์	-	พันธะเอสเทอร์
4.	กรดนิวคลิอิก	เป็นพอลีเมอร์	นิวคลีโอไทด์	พันธะฟอสโฟไดเอสเทอร์

 

การย่อยอาหารมีหลายขั้นตอน เนื่องจากอาหารแต่ละชนิดมีคาร์โบไฮเดรต โปรตีน และลิพิดเป็นองค์ประกอบ ซึ่งเป็นสารที่แตกต่างกัน จึงมีเอนไซม์ที่ใช้ย่อยแตกต่างกัน

 

การกินการย่อยอาหารของสิ่งมีชีวิต

     สิ่งมีชีวิตมีการกินการย่อยอาหาร 2 ลักษณะ

    ๐ สิ่งมีชีวิตที่มีการกินการย่อยอาหารในเซลล์ มักพบในสิ่งชีวิตเซลล์เดียว (Unicellular) มีการนำอาหารเข้าไปในเซลล์ ย่อยอาหาร นำสารอาหารไปใช้ในเซลล์ของเสียถูกกำจัดออกนอกเซลล์ เช่น พวกโพรติสต์เซลล์เดียว ได้แก่ อะมีบา พารามีเซียม

    ๐ สิ่งมีชีวิตที่มีการกินการย่อยอาหารนอกเซลล์ สิ่งมีชีวิตกลุ่มนี้มีการปล่อยเอนไซม์ ออกมาย่อยนอกเซลล์แล้วซึมสารอาหารไปใช้ หรือบางชนิดถูกส่งไปย่อยต่อจนสมบูรณ์ มีด้วยกัน 2 ลักษณะ

            ๐ สิ่่งมีชีวิตที่มีการย่อยนอกเซลล์นอกร่างกาย สิ่งมีชีวิตบางชนิดมีการปล่อยเอนไซม์ออกมาย่อยอาหารนอกเซลล์นอกร่างกายแล้วดูดซึมอาหารที่ย่อยเป็นโมเลกุลขนาดเล็กเข้าสู่เซลล์ เช่น ราที่เจริญเติบโตบนอาหาร หรือเห็ดที่เจริญเติบโตบนขอนไม้ จนเกิดการผุพังของขอนไม้ เห็ดราแต่ละชนิดมีความสามารถในการย่อยสลายสารอาหารที่แตกต่างกัน เช่น ราขนมปัง สามารถย่อยแป้งและน้ำตาลได้ ส่วนเห็นบนขอนไม้สามารถย่อยเซลลูโลสได้

            ๐ สิ่งมีชีวิตที่มีการย่อยนอกเซลล์ในร่างกาย หรือในทางเดินอาหาร สิ่งมีชีวิตกลุ่มนี้จะมีการกินอาหารเข้าไปในทางเดินอาหาร แล้วปล่อยเอนไซม์ออกมาย่อยที่ทางเดินอาหาร ซึ่งบริเวณทางเดินอาหารเป็นบริเวณนอกเซลล์ แต่อยู่ในร่างกาย เช่น คน สัตว์ทั่วๆไปที่มีทางเดินอาหาร

 

 

สิ่งมีชีวิตที่มีการกินการย่อยอาหารในเซลล์

     ๐ การกินการย่อยอาหารของอะมีบา

       อะมีบาเป็นสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว มีการนำอาหารเข้าสู่เซลล์โดยการยื่นส่วนของไซโทรพลาซึม หรือเท้าเทียม (Pseudopodium) โอบเอาอาหารเข้าสู่เซลล์ ในลักษณะของเอนโดไซโทซีส (Endocytosis) ซึ่งมีด้วยกัน 2 วิธี คือ ฟาโกไซโทซีส (Phagocytosis) เป็นการนำอาหารเข้าเซลล์โดยอาหารมีลักษณะเป็นชิ้น เป็นการกินของเซลล์ (Cell eating) และ วิธีพิโนไซโทซีส (Pinocytosis) เป็นการนำอาหารเข้าเซลล์ในรูปของเหลว เป็นการดื่มของเซลล์  อาหารที่เข้าสู่เซลล์ของอะมีบาจะอยู่ภายในถุงอาหาร (Food vacuole)  อาหารในถุงอาหารจะถูกย่อยโดยเอนไซม์ใน ไลโซโซม อาหารมีขนาดเล็กลงและมีการลำเลียงสารอาหารที่ย่อยได้ไปทั่วเซลล์ส่วนกากอาหารในถุงอาหารจะถูกกำจัดออกนอกเซลล์โดย ถุงอาหารจะเคลื่อนเข้าไปใกล้เยื่อหุ้มเซลล์และปล่อยออกนอกเซลล์โดยวิธี เอกโซไซโทซีส (Exocytosis)

 

ภาพ การกินการย่อยอาหารในเซลล์ของอะมีบา (Amoeba feeding)

การกินอาหารของอะมีบา

 

 

 

     ๐ การกินอาหารของพารามีเซียม

     พารามีเซียมเป็นสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว พารามีเซียม จะกินอาหารโดยอาศัยการโบกพัดของ ซิเลีย (Cilia) โบกพัดอาหารเข้าสู่ เซลล์ทาง ร่องปาก (Oral groove) อาหารที่เข้าสู่เซลล์แบบ เอนโดไซโทซีส (Endocytosis) จะอยู่ในเซลล์ในรูปของ ถุงอาหาร (Food vacuole) โดยอาหารในถุงอาหารจะถูกย่อยโดยเอนไซม์จาก ไลโซโซม (Lysosome) สารอาหารที่ได้จะถูกส่งไปทั่วเซลล์ส่วนกากอาหารจะถูกขับออกนอกเซลล์โดยวิธี เอกโซไซโทซีส (Exocytosis)

 

 

การกินอาหารของพารามีเซียม